Dzień Dziecka na Ceglanej na Oddziale Okulistyki Dziecięcej!
Wspólna akcja Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego im. prof. Kornela Gibińskiego w Katowicach, Fundacji Iskierka oraz Klubu Wysokogórskim w Katowicach, wspólnie obchodzą Dzień Dziecka na Oddziale Okulistyki Dziecięcej https://www.uck.katowice.pl/oddzial-okulistyki-dzieciecej.

Jednocześnie chcemy zwrócić uwagę na wpływ zdalnej nauki na jakość widzenia najmłodszych oraz konieczność diagnostyki i czujności rodziców w temacie nowotworów oczu u dzieci.

Rozmowa z dr hab. n. med. Eritą Filipek, Lekarzem kierującym Oddziałem Okulistyki Dziecięcej Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego SUM w Katowicach oraz Kierownikiem Kliniki Okulistyki Dziecięcej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

Jaką drogę ma wybrać rodzic, który chce przebadać dziecko u okulisty? Czy jest potrzebne skierowanie od lekarza rodzinnego? 

Rodzic powinien mieć skierowanie od lekarza rodzinnego, ale w przypadkach ciężkich może też zjawić się na ostrym dyżurze okulistycznym. Lekarz dyżurny oceni czy mały pacjent zostanie przyjęty na oddział czy skierowany do okulistycznej poradni przyklinicznej. Rutynowo, badanie wzroku u dziecka powinno się odbywać raz do roku, chyba, że dziecko cierpi na inne schorzenia wtedy lekarz wyznacza terminy.

Czy zdalne nauczanie poczyniło spustoszenie we wzroku najmłodszych? Ekrany towarzyszą dzieciom od rana do późnych godzin, jaki ma to wpływ na widzenie?

Niestety niekorzystne… Dzieci spędzając kilka godzin przed ekranem monitora w zamkniętym pokoju, zapominają o mruganiu, zaczynają cierpieć na tzw. Zespół Suchego Oka. Cały czas mają nastawioną akomodację na pewną odległość i dochodzi do tak zwanego skurczu akomodacji, czyli oko może nie widzieć wyraźnie. Obraz jest zamazany, a skurcz akomodacji doprowadza, niestety, najczęściej do powstania krótkowzroczności.  Ponadto dzieci narzekają na bóle oczu, na bóle głowy. Spędzanie długiego czasu przed komputerem powoduje różne dolegliwości. Potem trudno powrócić do nauki popołudniowej czy odrabiania lekcji.  

Bywa i tak, że dziecko dopiero po nauce zdalnej skarży się na problem ze wzrokiem, bo wcześniej nigdy nie było u okulisty. W takich przypadkach mówimy, że to komputer wykrywa wadę wzroku. Samo skorygowanie wzroku może też poprawić oceny, kiedy dziecko lepiej widzi, na ogół podciąga się
w nauce.

Czy istnieją domowe sposoby rehabilitacji wzroku? 

Przede wszystkim krótsze lekcje, odpoczynek pomiędzy lekcjami powinien wynosić 10 - 15 minut. Częste spoglądanie w dal, jak mówiło się kiedyś „patrzeć daleko i na zielone”, czyli nastawiamy nasze oko w dal. Dodatkowy odpoczynek w trakcie nauki. No i oczywiście, po skończonych lekcjach dzieci nie powinny od razu zasiadać do książek i do komputera, powinny wykorzystać ten czas na spacer na zewnątrz, zabawy, granie w piłkę. W tradycyjnej szkole oko dziecka pracuje do dali i bliży i to jest bardziej naturalne dla wzroku.  

A jaka ilość czasu przed ekranem jest „bezpieczna”?

Oczywiście to powinno być dostosowane do wieku dziecka, ale pół godziny to maksymalny jednorazowy okres. Kolejna ważna rzecz, jeśli nasze dziecko ma wadę wzroku, to musimy pamiętać
o tym, że każda wada wymaga trochę innego podejścia, że krótkowidz i dalekowidz będzie miał inne dolegliwości.

Czyli przed kolejnym rokiem szkolnym, oby z najmniejszą liczbą zdalnej nauki, rekomenduje Pani wakacje bez ekranów?

Smartfony powinny być ograniczone ale niestety jesteśmy z nimi związani. Telefon jest bez przerwy
w zasięgu naszych dłoni, to forma uprzemysłowienia. Także może w czasie wakacji schowajmy smartfony do szuflady i wyjdźmy na zewnątrz. Przyda się to zarówno dzieciom jak i dorosłym.

Czy rozpoznanie nowotworu oka u dziecka jest trudne?

Rozpoznanie nowotworu oka nie jest proste i zależy od wieku dziecka. Im młodsze dziecko, tym więcej mamy problemów diagnostycznych. Małe dziecko w wieku przed werbalnym nie powie nam, że źle widzi i czy coś się dzieję z jego oczami. W tej kwestii kluczowa jest obserwacja rodzica.

Na jakie nieprawidłowości powinniśmy zwrócić uwagę?

Niebezpieczne jest zezowanie, kiedy oko ustawia się w nieprawidłowym kierunku na stałe. Niestety
u małych dzieci oczy mogą zezować fizjologicznie, dlatego do okulisty powinniśmy się z dzieckiem wybrać w pierwszym roku życia, a najlepiej, kiedy dziecko skończyło 2-3 miesiąc życia. Okulista sprawdzi czy narząd wzroku jest prawidłowo zbudowany.

Jakie nowotwory oczu diagnozuje się najczęściej?

Jeśli chodzi o małe dzieci, to najczęściej jest to siatkówczak. Mogą to też być nowotwory wewnątrz oczodołu, glejaki lub przerzuty nowotworowe. 

Na czym polega diagnoza nowotworu oka? 

Okulistyka zajmuje się głównie diagnostyką. Natomiast nowotwory oczu leczy się w ramach Oddziału Onkologii Dziecięcej z dozorem okulisty. Pierwszym badaniem, które wykonujemy jest badanie ultrasonograficzne, czyli USG diagnostyczne obu gałek ocznych. Już wtedy możemy stwierdzić odchylenia od normy. Oceniamy reakcję źrenic na światło, badamy też dno oka u dziecka. Diagnostyka pogłębiona to badania bardziej zaawansowane tj. badania rezonansu magnetycznego albo badania tomografii komputerowej, wykonuje się je bez względu na wiek.

Leczenie onkologiczne to leczenie systemowe chemioterapia, ponadto laseroterapia i radioterapia.
W tej chwili staramy się zachować gałkę oczną nawet jeśli by się okazało, że nie będzie ona widziała. Istnieje również dodatkowo możliwość leczenia miejscowego, kiedy to iniekcje cytostatyków podaje się bezpośrednio do gałki ocznej. W Polsce wykonuje się je w Centrum Zdrowia Dziecka
w Warszawie.

Bardzo cieszymy się, że w ramach Dnia Dziecka Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego SUM podejmuje temat związany z profilaktyką i diagnostyką chorób oczu u dzieci. Jest to szczególnie ważne teraz, kiedy dużą ilość czasu poświęcamy na naukę i pracę przed komputerem, co wiąże się ze szczególnym nadwyrężaniem zmysłu wzroku. Tym bardziej staje się istotne rozmawianie o profilaktyce. Nie zaniedbujmy tego aspektu zdrowia – mówi Jolanta Czernicka-Siwecka, prezes Fundacji Iskierka.